Ш.З-ын нэхэмжлэлтэй

иргэний хэргийн тухай 

Монгол Улсын Дээд шүүхийн шүүгч Г.Цагаанцоож даргалж, шүүгч Ц.Амарсайхан, Г.Алтанчимэг, Б.Ундрах, Х.Эрдэнэсувд нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн танхимд хийсэн хяналтын шатны иргэний хэргийн шүүх хуралдаанаар

Баян-Өлгий аймаг дахь сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн

2017 оны 03 дугаар сарын 13-ны өдрийн 165 дугаар шийдвэр

Баян-Өлгий аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн

2017 оны 05 дугаар сарын 25-ны өдрийн 212/МА2017/00061 дүгээр магадлалтай

Ш.З-ын нэхэмжлэлтэй

Монголбанкны Баян-Өлгий аймаг дахь салбар болон ХААН банкны Баян-Өлгий аймаг дахь салбарт холбогдох

2006 оны 03 дугаар сарын 10-ны өдөр ХААН банкнаас зээлээр мөнгө авсан гэх мэдээллийг Зээлийн мэдээллийн сангаас хасуулахыг Монголбанк болон ХААН банкны Баян-Өлгий аймаг дахь салбарт холбогдох иргэний хэргийг

Хариуцагч ХААН банкны Баян-Өлгий аймаг дахь салбарын төлөөлөгч Б.Б-ны  гомдлоор

Шүүгч Х.Эрдэнэсувдын илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Д.Н, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Ш.Мөнхжаргал нар оролцов.

Нэхэмжлэгчээс шүүхэд гаргасан нэхэмжлэл болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: миний бие Баян-Өлгий аймгийн Бугат сумын 3 дугаар багт эхнэр хүүхдүүдийн хамт амьдардаг. Миний бие 2015 оны 09 дүгээр сард тус аймаг дахь Төрийн банкнаас зээл авах гэтэл Зээлийн мэдээллийн сан-д хугацаа хэтэрсэн зээлтэй байна. Тодруулбал ХААН банкнаас авсан зээлийн үлдэгдэл 5 775 657 төгрөгийг төлөөгүй тул зээл олгох боломжгүй гэж татгалзсан юм. Өөр бусад арилжааны банкнуудад хандахад мөн адилхан Зээлийн мэдээллийн санд ХААН банкинд төлөх зээлийн үлдэгдэл төлбөртэй тул зээл олгох боломжгүй гэсэн хариуг хэлсэн. Миний бие ХААН банкнаас урьд өмнө огт зээл авч байгаагүй. Өөрөөр хэлбэл аль ч банкинд хугацаа хэтрүүлсэн зээлийн үлдэгдэл төлбөргүй юм. Тухайлбал, миний бие 2015 оны 02 дугаар сарын 13-ны өдөр “Капитал банк”-ны Баян-Өлгий аймаг дахь салбараас 4 800 000 төгрөгийн зээлийг авч байсан. Ингэхдээ Зээлийн мэдээллийн санд ХААН банкинд хугацаа хэтрүүлсэн зээлийн үлдэгдэл төлбөртэй гэсэн мэдээлэл байхгүй байсан. Гэтэл 2015 оны 09 дүгээр сард зээлийн мэдээллийн санд ХААН банкнаас авсан зээлээ төлөөгүй гэсэн мэдээлэл орсон байна. Би үүний учрыг мэдэхийн тулд Монгол банкны Баян-Өлгий аймаг дахь салбарт очиж эрх бүхий албан тушаалтнаас лавлахад тэд мөн адилхан намайг Зээлийн мэдээллийн санд хугацаа хэтэрсэн зээлтэй байна гэсэн мэдээллийг гаргаж өгсөн. Уг нь миний бие ХААН банкинд өгөх өглөгтэй болох нь үнэн. Гэхдээ энэ бол зээл биш юм. Өөрөөр хэлбэл 2003 онд ХААН банкинд ажиллаж байх хугацаандаа бусдад гэм хор учруулсан тул 2004 оны шүүхийн шийтгэх тогтоолоор ял авч, ХААН банкинд гэм хорын хохиролд 5 775 657 төгрөг, бусад иргэдэд 25 сая гаруй төгрөгийн хохирол төлөхөөр болсон юм. Миний бие ялаа эдэлж дууссан боловч хохирлыг нь бүрэн барагдуулж дуусаагүй. Би цалингаасаа сар бүр суутгуулж байгаа боловч цалин хөлсний хэмжээ бага учраас одоо хүртэл бүрэн барагдуулж амжаагүй байна. Тухайлбал, би хохирогч нарын хохирлыг шийдвэр гүйцэтгэх газрын гаргаж өгсөн хуваарийн дагуу ээлж дараалан төлж байгаа болно. ХААН банк нь чи энэхүү хохирлыг удаан хугацаанд биднийг чирэгдүүлж байна, бидний хохирлыг тэргүүн ээлжид арилгаагүй хэмээн гомдож миний нэрийг албаар Зээлийн мэдээллийн санд оруулсан байна. Би Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газрын гаргаж өгсөн хуваарийн дагуу хохирлыг төлж байгаа тул тэдний хохирлыг албаар төлөхгүй байгаа зүйл огт байхгүй. Миний нэрийг зээлийн мэдээллийн санд оруулснаас болж эхнэрийнхээ нэр дээр ч зээлээ авах боломжгүй болж, хүүхдүүд маань сурч байгаа сургуульдаа ч явж чадаагүй юм. Өөрөөр хэлбэл, хүүхдүүдийн сургалтын төлбөрийг зээлдэж авах гэж эхнэр маань арилжааны банкнуудад баримт бичгээ бүрдүүлэн өгөхдөө нөхрөө заавал хамтран зээлдүүлэгч болго гэсэн шаардлага тавьдаг бөгөөд миний нэрийг оруулж ирэхээр нь банкнуудын зээлийн мэдээллийн сангаас чанаргүй, муу гэсэн үзүүлэлт гарч ирдэг тул зээл олгохоос татгалздаг болов. Эрүүгийн хуулийн 8 дугаар зүйлийн 8.2-т “гэм буруутай этгээд үйлдсэн гэмт хэрэгтээ зөвхөн өөрөө эрүүгийн хариуцлага хүлээнэ” гэж заасан боловч миний бие шүүхийн шийтгэх тогтоолын дагуу өрт ногдуулсан ялыг бүрэн эдэлж дууссан боловч миний үр хүүхдүүдийн эрх ашиг сонирхолд ХААН банк уг ялыг дээр дурдсанаар халдааж сургуульд сурах боломжийг нь хааж байна. Эцэст нь хэлэхэд би ХААН банкинд төлөх хохирлоо төлөхөөс хэзээ ч зайлсхийж байгаагүй. Миний бие ХААН банкны захирал З.Үсенд хохирлоо төлж өгөх талаар хэд хэдэн удаа санал тавьж байсан. Тухайлбал, би түүнээс хүсэхдээ надад банкнаас 5 775 657 төгрөгийг зээл болгож гаргаж өгөөд 100% хохирлоо авч, хүүгийн хамт төлөх хуваарийг нь гаргаж өгөөч гэж удаа дараа гуйж байсан боловч, үндэслэлгүйгээр татгалзсан юм. Би бол жирийн нэгэн ажилчин хүч учраас нэг доор 5 сая төгрөгийн орлого бөөнөөр нь орж ирдэггүй тул түүний хохирлыг зээл авч төлж өгөхөөс өөр арга зам байхгүй байхад миний зээл авах боломжийг хааж байгаа нь намайг аргагүй байдалд оруулж байна. Өөрөөр хэлбэл ХААН банкнаас ямар ч зээл аваагүй намайг санаатайгаар хорлож гэр бүлийнхээ эрх ашгийг ноцтойгоор зөрчиж зээлийн мэдээллийн санд үндэслэлгүйгээр миний нэрийг оруулсан байна. Иймд Ш.З  намайг 2006 оны 03 дугаар сарын 10-ны өдөр ХААН банкнаас зээлээр мөнгө авсан гэх мэдээллийг Зээлийн мэдээллийн сангаас хасуулахыг Монгол банкны Баян-Өлгий аймаг дахь салбар, ХААН банкны Баян-Өлгий аймаг дахь салбарт даалгаж өгнө үү гэжээ.

Хариуцагч Монголбанкны Баян-Өлгий аймаг дахь салбарын төлөөлөгчөөс шүүхэд гаргасан тайлбартаа: нэхэмжлэгч иргэн Ш.З-ын нэхэмжлэлийн шаардлагатай танилцаж дараах тайлбарыг гаргаж байна. Зээлийн мэдээллийн тухай хуулийн 7.1.1 дэх заалтад үнэн зөв эсэхийг мэдээлэл нийлүүлэгч магадлана, Монголбанкнаас гаргасан зээлийн мэдээллийн сангийн журмын 5.2.3 дахь хэсэг Зээлийн мэдээллийн санд ирүүлсэн мэдээллийн үнэн зөв эсэхийг тухайн банк, банк бус санхүүгийн байгууллага хариуцна гэж заасан байдаг. Иймд Баян-Өлгий аймаг дахь Монголбанкны салбар уг нэхэмжлэлийг хариуцахгүй бөгөөд холбогдолгүй болохыг мэдэгдье гэжээ.

Хариуцагч ХААН банкны Баян-Өлгий аймаг дахь салбарын төлөөлөгчөөс шүүхэд гаргасан тайлбартаа: нэхэмжлэгч Ш.З  нь ХААН банкнаас ямар ч зээл аваагүй байхад намайг санаатайгаар хорлож, гэр бүлийн эрх ашгийг ноцтойгоор зөрчиж Зээлийн мэдээллийн санд муу зээлийн түүхтэй гэж үндэслэлгүйгээр миний нэрийг оруулсан байна. Иймд Ш.З  намайг 2006 оны 03 дугаар сарын 10-ны өдөр ХААН банкнаас зээлээр мөнгө авсан гэх мэдээллийг Зээлийн мэдээллийн сангаас хасуулахыг Монголбанкны Баян-Өлгий аймаг дахь салбар болон ХААН банкны Баян-Өлгий аймаг дахь салбарт даалгах нэхэмжлэлийн шаардлагыг тэрээр гаргажээ. 2011 оны 10 дугаар сарын 20-ны өдөр батлагдсан Монгол улсын Зээлийн мэдээллийн тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1.1-д “зээлийн мэдээлэл гэж зээлдүүлэгчийн өмнө хууль, гэрээгээр хүлээсэн зээлдэгчийн зээл, төлбөрийн талаарх мэдээллийг хэлнэ” гэж, уг хуулийн 4.1.6-д “зээлдэгч гэж хууль, гэрээгээр төр, аж ахуйн нэгж, байгууллага, иргэн, хуулийн этгээдийн өмнө зээл, төлбөрийн үүрэг хүлээсэн иргэн хуулийн этгээдийг” гэж мөн хуулийн 4.1.7-д “зээлдүүлэгч гэж банк, банк бус санхүүгийн байгууллага, хадгаламж зээлийн хоршоо, түүнчлэн зээлдэгчээс гэрээ, эсхүл хуульд заасны дагуу зээл, төлбөрийн үүргийн гүйцэтгэлийг шаардах эрх бүхий иргэн, хуулийн этгээдийг” гэж, мөн хуулийн 4.1.8-д “мэдээлэл нийлүүлэгч гэж зээлийн мэдээллийн үйлчилгээ үзүүлэх этгээдтэй байгуулсан гэрээний үндсэн дээр зээлдэгчийн зээл, төлбөрийн үүргийн талаарх мэдээллийг зээлийн мэдээллийн санд нийлүүлж байгаа зээлдүүлэгч, төрийн байгууллагыг” гэж мөн хуулийн 4.1.13-т “зээлийн түүх гэж зээлдэгчийн хууль, гэрээгээр хүлээсэн зээл, төлбөрийн үүрэг, тэдгээрийн гүйцэтгэлийн талаарх цогц мэдээллийг хэлнэ” гэж тус тус тодорхой заасан байдаг. Төлбөр гэдэгт банкны хувьд программын алдаанаас үүссэн авлага, банкны ажилтан өөрийн хариуцлагагүй үйлдлээрээ банк болон харилцагчийг хохироосны улмаас банкинд үүссэн авлага, ажилтны үйлдсэн ашигласан гэмт хэргийн үйлдлээс, мөн аливаа этгээдээс банкны эд хөрөнгийг эвдэх, хулгайлах, дээрэмдэх болон банкийг залилан мэхэлснээс банкийг хохироосон тус тус авлагууд төлбөр гэдэгт хамаарах бөгөөд энэ нь хуулийн утгаараа хууль болон гэрээний дагуу нэг этгээд нөгөө этгээдээс төлбөр шаардах эрх, төлөх үүрэг үүсэж байгаа тохиолдолд Зээлийн мэдээллийн тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1.1-д заасан “төлбөр” гэдэг ойлголтод хамааруулж уг төлбөр бүхий авлагыг Зээлийн мэдээллийн санд зээлдүүлэгч болох банк бүртгүүлдэг болно. Харилцагч Ш.З-ын нэхэмжлэлд дурдсанаар Монгол банкны Зээлийн мэдээллийн сангийн Лавлагаагаар түүнийг “муу зээлийн ангилал”-тай гэж бүртгэгдсэн байгаа харагдаж байгаа боловч уг Зээлийн мэдээллийн сангийн систем дотор оруулсан мэдээллээр болохоор Үүргийн талаарх мэдээлэлд нь үүргийн төрөл гэдэгт Ш.З-ын 5 775 657 төгрөгийн төлбөрийг  “Зээл” гэж биш “Авлага” гэж оруулсан байна. Эндээс үзэхэд нэхэмжлэгчийн зээл аваагүй байхад муу зээлийн түүхтэй гэж оруулсан нь хууль бус гэж маргаж байгаа нь хуулийн үндэслэлгүй тул нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэжээ.

Баян-Өлгий аймаг дахь сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2017 оны 03 дугаар сарын 13-ны өдрийн 165 дугаар шийдвэрээр Зээлийн мэдээллийн сангийн тухай хуулийн 22 дугаар зүйлийн 22.1.2-т заасныг баримтлан 2006 оны 03 дугаар сарын 10-ны өдөр ХААН банкнаас зээлээр мөнгө авсан гэх мэдээллийг Зээлийн мэдээллийн сангаас хасуулахыг Монголбанкны Баян-Өлгий аймаг дахь салбар, ХААН банкны Баян-Өлгий аймаг дахь салбаруудад даалгаж өгөхийг хүссэн тухай нэхэмжлэгч Ш.З-ын нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож, Улсын Тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1, 60 дугаар зүйлийн 60.1-д зааснаар нэхэмжлэгч Ш.З-ын улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 70 200 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээж шийдвэрлэжээ.

Баян-Өлгий аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2017 оны 05 дугаар сарын 25-ны өдрийн 212/МА2017/00061 дүгээр магадлалаар Баян-Өлгий аймаг дахь сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2017 оны 03 дугаар сарын 13-ны өдрийн 165 дүгээр шийдвэрийн Тогтоох хэсгийн 1 дэх заалтыг Зээлийн мэдээллийн тухай хуулийн 18 дугаар зүйлийн 18.1, 18.2.-т заасныг баримтлан “зээлийн мэдээллийн сангаас нэхэмжлэгч Шеруши ахтай овогт, Шөркегийн Зинолд холбогдох РД: БГ71081711, Анх олгосон зээлийн хэмжээ: 5 775 657.00, Зээл олгосон огноо: 2006/03/10, Зээл төлөгдөх огноо: 2007/03/10, Валютын нэр: MNT, Зээлийн өрийн үлдэгдэл: 5.775.657.00, Зээлийн ангилал: Муу, Зээл олгосон банк: ХААН (05), Төрөл: Авлага, Олгосон байгууллага: 0000050000, Төлөв: Төлөгдөж дуусаагүй” гэсэн мэдээллийг хасуулахыг хариуцагч ХААН банкны Баян-Өлгий салбарт үүрэг болгож, нэхэмжлэгч Ш.З-ын Монголбанкны Баян-Өлгий аймаг дахь салбарт холбогдуулан гаргасан нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгосугай. гэж, 2 дахь заалтын “...үлдээсүгэй.” гэснийг “...үлдээж, хариуцагч ХААН банкны Баян-Өлгий салбарын санхүүгээс 70 200 төгрөг гаргуулж нэхэмжлэгч Ш.З д олгосугай” гэж тус тус өөрчилж, шийдвэрийн бусад заалтыг хэвээр үлдээж, нэхэмжлэгчийн давж заалдах гомдлыг хүлээж авч, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 59 дүгээр зүйлийн 59.3.-т зааснаар нэхэмжлэгчийн давж заалдах гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 70 200 төгрөгийг шүүгчийн захирамжаар зохих данснаас гаргуулж, нэхэмжлэгч Ш.З д буцаан олгож шийдвэрлэжээ.

Хариуцагч ХААН банкны Баян-Өлгий аймаг дахь салбарын төлөөлөгч Б.Бауыржанаас хяналтын журмаар гаргасан гомдолдоо: давж заалдах шатны шүүхийн магадлалыг эс зөвшөөрч байна. Үндэслэл нь:

Нэхэмжлэгч Ш.З  нь ХААН банкны Баян-Өлгий аймаг дахь салбарт теллерээр ажиллаж байх хугацаандаа 2002 онд нэр бүхий 25 харилцагчийн тэтгэврийн мөнгийг бусдын итгэмжлэлгүйгээр хувьдаа завшиж, тус банкинд 5 775 657 төгрөгийн хохирол учруулсан бөгөөд нэхэмжлэгч нь өөрөө уг хохирлыг манай банкинд бүрэн төлж барагдуулах үүрэг хүлээсэн гэдгээ шүүх хуралдааны хэлэлцүүлгийн шатанд болон шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлдээ тодорхой дурдаж бичсэн байдаг. Нэхэмжлэгч Ш.З  нь ХААН банкны Баян-Өлгий аймаг дахь салбарт 5 775 657 төгрөгийн төлбөртэй болох нь Баян-Өлгий аймаг дахь Сум дундын шүүхийн 2003 оны 682, 702, 759, 761, 779 дугаартай шийдвэр, 2004 оны 14 дугаартай шийтгэх тогтоол, Баян-Өлгий аймгийн шүүхийн 2004 оны 03 дугаар сарын 16-ны өдрийн 21 тоот магадлалаар тус тус тогтоогдсон бөгөөд дээрх анхан шатны шүүхийн шийдвэр, давж заалдах шатны шүүхийн магадлал нь хэдийгээр хавтаст хэрэгт нотлох баримтаар авагдаагүй гэж давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн үзсэн боловч нэгэнт энэ асуудлыг нэхэмжлэгч Ш.З  үгүйсгээгүй, ХААН банкинд 5, 775 657 төгрөгийн төлбөртэй гэдгийг өөрөө бүрэн хүлээн зөвшөөрсөн байх тул анхан шатны шүүх нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн нь хууль зүйн үндэслэлтэй байна. Нөгөөтэйгүүр Зээлийн мэдээллийн тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1.1 дэх хэсэгт “Зээлийн мэдээлэл гэж зээлдүүлэгчийн хууль, гэрээгээр хүлээсэн зээлдэгчийн зээл, төлбөрийн талаарх мэдээллийг”, мөн хуулийн 4.1.6-д “Зээлдэгч гэж хууль, гэрээгээр төр, аж ахуйн нэгж, байгууллага, иргэн, хуулийн этгээдийн өмнө зээл, төлбөрийн үүрэг хүлээсэн иргэн, хуулийн этгээдийг хэлнэ” гэж ойлгомжтойгоор бичиж, хуульчилсан байдаг нь нэхэмжлэгч Ш.З  ХААН банкны Баян-Өлгий аймаг дахь салбарт 5 775 657 төгрөгийн төлбөртэй гэдгийг илэрхийлж байгаа бөгөөд хуулийн дээрх заалтаар нэхэмжлэгч Ш.З  манай банкинд зээлтэй биш төлбөртэй гэдэг ойлголтыг илэрхийлж байгаа юм. Гэтэл Баян-Өлгий аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүх нь хэтэрхий нэг талыг барьж, нэхэмжлэгчийн талд зогсон Зээлийн мэдээллийн сангийн тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1.6-д “Зээлдэгч гэж хууль, гэрээгээр төр, аж ахуйн нэгж, байгууллага, иргэн, хуулийн этгээдийн өмнө зээл, төлбөрийн үүрэг хүлээсэн иргэн, хуулийн этгээдийг хэлнэ” гэж заасан байдгаас зөвхөн зээл гэсэн ойлголтыг урьтал болгож, “...төлбөрийн” гэх ойлголтыг умартаж, нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж шийдвэрлэсэн нь хуулийг буруу тайлбарлаж хэрэглэсэн гэж ойлгогдохоор байна.

Нөгөө талаар нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлийн шаардлагатай холбоотой тодруулж хэлэхэд нэхэмжлэгч шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлдээ “...ХААН банкинд төлөх төлбөрөөс хэзээ ч зайлсхийж байгаагүй. Миний бие ХААН банкны захирал З.Үсенд хохирлоо төлж өгөх талаар хэд хэдэн удаа санал тавьж байсан. Тухайлбал би түүнээс хүсэхдээ надад банкнаас 5 775 657 төгрөгийг зээл болгож гаргаж өгөөд 100% хохирлоо авч, хүүгийн хамт төлөх хуваарийг нь гаргаж өгөөч гэж удаа дараа гуйж байсан” гэж дурдсанаас харахад нэхэмжлэгч Ш.З  энэхүү ХААН банкны Баян-Өлгий аймаг дахь салбарт төлөх ёстой төгрөгийн төлбөрийг зээл хэлбэрээр хүлээн авч, зээлдүүлэгчид энэхүү мөнгийг зээл болгож өгөөч гэж өөрийн хүсэл зоригоо илэрхийлж байсан нь дээрх тайлбараар бүрэн нотлогдон тогтоогдох юм. Иймд нэхэмжлэгч Ш.З  нь ХААН банкны Баян-Өлгий аймаг дахь салбараас зээлийн мэдээллийн санд 5 775 657 төгрөгийн төлбөртэй буюу авлагатай гэж бүртгэсэн нь хуулинд нийцэж байгаа болно. Дараагийн асуудал нэхэмжлэгч Ш.З  нь ХААН банкны Баян-Өлгий аймаг дахь салбарт хууль гэрээгээр хүлээсэн зээлтэй биш гэж үзэх юм бол мөн адил Ш.З  нь төгрөгийн төлбөртэй болох нь Монголбанкны Улсын байцаагчийн 2017 оны 03 дугаар сарын 10-ны өдөр олгосон Зээлийн мэдээллийн системийн лавлагаа болон хавтаст хэрэгт авагдсан бусад нотлох баримтаар бүрэн нотлогдож байхад Баян-Өлгий аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүх нь “зээл”, “төлбөр” гэсэн ойлголтыг хууль бусаар огт өөр байдлаар тайлбарлаж, нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж шийдвэрлэсэнд гомдолтой байна. Иймд хууль ёсны үндэслэл бүхий гарсан анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээж, давж заалдах шатны шүүхийн магадлалыг хүчингүй болгож, нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэж өгнө үү гэжээ.

ХЯНАВАЛ:

Анхан шатны шүүхийн шийдвэрт өөрчлөлт оруулсан давж заалдлах шатны шүүхийн магадлалыг хэвээр үлдээж, хяналтын журмаар гаргасан хариуцагчийн төлөөлөгчийн гомдлыг хангахгүй орхиж шийдвэрлэв.

Хоёр шатны шүүх хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг хуульд заасан журмын дагуу явуулж, хэргийн оролцогчийн хуулиар олгогдсон эрхийг зөрчөөгүй байна.

Нэхэмжлэгч Ш.З  нь Монгол банкны Баян-Өлгий аймаг дахь салбар болон Хаан банкны Баян-Өлгий аймаг дахь салбарт холбогдуулан 2006 оны 03 дугаар сарын 10-ны өдөр Хаан банкнаас зээлээр мөнгө авсан гэх мэдээллийг хасуулахыг хүссэнд хариуцагч Монгол банкны салбар хариуцагч биш гэж, Хаан банкны салбар зөвшөөрөхгүй гэж маргажээ.

Анхан шатны шүүх нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн, давж заалдах шатны шүүх Монгол банкны Баян-Өлгий салбарт холбогдох нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгож, Хаан банкны Баян-Өлгий салбарт Ш.З д холбогдох мэдээллийг зээлийн мэдээллийн сангаас хасуулахыг үүрэг болгож, нэхэмжлэлийг хангаж шийдвэрлэсэн байна.

Ш.З  нь 2002 онд Хаан банкны Баян-Өлгий салбарт теллерээр ажиллаж байхдаа нэр бүхий 25 иргэний тэтгэврийн мөнгийг бусдын итгэмжлэлгүйгээр авч Хаан банкинд 5 775 657 төгрөгийн хохирол учруулсан бөгөөд хохирлоо төлөөгүй талаар зохигчид маргаагүй байна.

Анхан шатны шүүх үйл баримтыг үндэслэл бүхий тодорхойлоогүйгээс хэрэглэх ёстой хуулийг зөв тайлбарлаж хэрэглээгүй байх тул шийдвэр хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий байх хуулийн шаардлагад нийцээгүй гэж үзнэ.

Давж заалдах шатны шүүх Ш.З-ын төлбөрийн талаарх мэдээллийг Зээлийн мэдээллийн санд нийлүүлэхдээ Хаан банкны Баян-Өлгий салбар Мэдээллийн тухай хуулийн холбогдох зохицуулалтыг зөрчсөн талаар үндэслэл бүхий дүгнэлт хийж, нэхэмжлэлийг хангаж шийдвэрлэхдээ хэрэглэх ёстой хуулийг зөв тайлбарлаж хэрэглэжээ.

Нэхэмжлэгч Ш.З  шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлдээ “2004 оны шүүхийн шийтгэх тогтоолоор ял авч Хаан банкинд гэм хорын хохиролд 5 775 675 төгрөгийг, иргэдэд 25 000 000 төгрөгийн хохирол төлөхөөр болсон гэж тайлбарласан байна.

Гэтэл хэргийн 5 дугаар талд авагдсан Монгол банкнаас гаргасан Зээлдэгчийн талаарх мэдээлэлд “Ш.З  нь 2006 оны 03 дугаар сарын 10-ны өдөр 5 775 657 төгрөгийн зээл авсан, зээл төлөгдөх огноо 2007 оны 03 дугаар сарын 10, зээлийн үлдэгдэл 5 775 657 төгрөг” гэж оруулсан нь Зээлийн мэдээллийн тухай хуулийн 6.3.3.-т заасан “...залилан мэхлэх гэмт хэрэг үйлдсний улмаас эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэсэн шүүхийн хүчин төгөлдөр шийтгэх тогтоолын он, сар, өдөр, дугаар”-ыг зээлийн мэдээлэлд хамруулна”, 7.1.2.-т “энэ хуулийн 6.3.-т “мэдээллийг холбогдох төрийн байгууллага магадлана” гэсэн заалтыг зөрчиж, 9.1.2.-т заасан мэдээллийн сан бүрдүүлэхэд зээлдэгчийн зөвшөөрлийг үндэслэн зээлийн мэдээллийн санд өгөх журмыг баримтлаагүй байна.

Иймд Хаан банкны Баян-Өлгий аймгийн салбарыг “мэдээлэл нийлүүлэгч нь зээлийн мэдээллийн үнэн зөвийг нягтлан шалгаж, бодитой, тодорхой, эх сурвалжид нийцсэн мэдээллийг мэдээллийн санд нийлүүлэх” Зээлийн мэдээллийн тухай хуулийн 20 дугаар зүйлийн 20.2.1.-т заасан үүргээ биелүүлээгүй гэж үзнэ.

Түүнчлэн Хаан банкны Баян-Өлгий салбар нь тухайн мэдээллийг зээлийн мэдээллийн санд эрүүгийн эсхүл иргэний хэргийн төлбөрийн, эсхүл зээлийн төлбөрийн аль утгаар оруулсан нь тодорхойгүй байна.

Давж заалдах шатны шүүх хэрэгт авагдсан баримтыг хуульд заасан журмын дагуу үнэлж, хэргийн үйл баримтад үндэслэл бүхий дүгнэлт хийж нэхэмжлэлийг хангаж шийдвэрлэхдээ Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 166 дугаар зүйлийн 166.4.-т зааснаар хэргийг бүхэлд нь хянаж, Мэдээллийн тухай хуулийн холбогдох зохицуулалтыг зөв тайлбарлаж хэрэглэсэн, магадлал хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий байх хуулийн шаардлагад нийцсэн байна.

Иймд давж заалдах шатны шүүхийн магадлалыг эс зөвшөөрсөн хариуцагчийн гомдлыг хангах үндэслэл тогтоогдсонгүй.

Дээр дурдсан үндэслэлээр давж заалдах шатны шүүхийн магадлалыг хэвээр үлдээж, хяналтын журмаар гаргасан хариуцагчийн төлөөлөгчийн гомдлыг хангахгүй орхих нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн дүгнэв.

    Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 176 дугаар зүйлийн 176.2.1.-д заасныг удирдлага болгон Тогтоох нь :

1. Баян-Өлгий аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2017 оны 05 дугаар сарын 25-ны өдрийн 212/МА2017/00061 дугаар магадлалыг хэвээр үлдээж, хариуцагчийн төлөөлөгч Б.Б-ны хяналтын журмаар гаргасан гомдлыг хангахгүй орхисугай.

2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 57 дугаар зүйлийн 57.4., Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.2.-д зааснаар хяналтын журмаар гомдол гаргахдаа хариуцагчаас улсын тэмдэгтийн хураамжид урьдчилан төлсөн 70 200 төгрөгийг төрийн сангийн төсвийн орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                   Г.ЦАГААНЦООЖ       

ШҮҮГЧ                                                            Х.ЭРДЭНЭСУВД