“Т” ХХК-ийн нэхэмжлэлтэй

иргэний хэргийн тухай  

Монгол Улсын Дээд шүүхийн Танхимын тэргүүн Х.Сонинбаяр даргалж, шүүгч Ц.Амарсайхан, Г.Цагаанцоож, Д.Цолмон, Х.Эрдэнэсувд нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн танхимд хийсэн хяналтын шатны иргэний хэргийн шүүх хуралдаанаар

Сүхбаатар дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн

2017 оны 05 дугаар сарын 08-ны өдрийн 181/ШШ2017/01254 дүгээр шийдвэр

Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн

2017 оны 07 дугаар сарын 03-ны өдрийн 1502 дугаар магадлалтай

“Т” ХХК-ийн нэхэмжлэлтэй

Э.Ч-т холбогдох

Зээлийн гэрээний үүрэгт 56 852 261 төгрөг гаргуулах, барьцаа хөрөнгөөр үүргийн гүйцэтгэлийг хангуулах тухай иргэний хэргийг

Хариуцагч Э.Ч-ийн гомдлоор

Шүүгч Х.Эрдэнэсувдын илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Г.Д, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч Б.Э, хариуцагчийн өмгөөлөгч С.Г, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Э.Б нар оролцов.

Нэхэмжлэгчээс шүүхэд гаргасан нэхэмжлэл болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Э.Ч 2014 оны 06 дугаар сард 30 000 000 төгрөгийн зээл авсан. Тэрээр 2015 оны 08 дугаар сар хүртэл хүү төлсөн бөгөөд өөр төлөлт хийгээгүй. 2015 оны 10 дугаар сард төлөөгүй 3 сарын хүү 3 700 000 төгрөгийг төлж, зээл хаах шаардлага тавьсан. Гэтэл хүүгийн 3 700 000 төгрөг төлөх боломжгүй тул үндсэн зээл дээр нэмж, нийт 33 700 000 төгрөгийн зээлийн гэрээ хийх хүсэлтийг Э.Ч гаргасан. 2015 оны 11 дүгээр сарын 16-ны өдөр гэрээ байгуулж, талууд гарын үсэг зурж, 2015 оны 12 дугаар сарын 01-ний өдөр барьцааны гэрээг улсын бүртгэлд бүртгүүлсэн. Энэ бол өмнөх гэрээний үргэлжлэл учир 33 700 000 төгрөгийг зээлдэгчид шилжүүлэх асуудал яригдахгүй. Дахин гэрээ хийсэн боловч Э.Ч гэрээний үүргээ зөрчиж, заасан хугацаанд төлбөрөө төлөөгүй тул үндсэн зээл 33 700 000 төгрөг, хүү 20 742 030 төгрөг, нэмэгдүүлсэн хүү 2 410 231 төгрөг, нийт 56 852 261 төгрөгийг Э.Чоос гаргуулж, төлбөр төлөөгүй тохиолдолд үүргийн гүйцэтгэлийг барьцаа хөрөнгөөр хангуулах тухай шийдвэр гаргаж өгнө үү гэжээ.

Хариуцагчаас шүүхэд болон хариуцагчийн өмгөөлөгчөөс шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: 2014 оны 06 дугаар сард нэхэмжлэгчтэй 30 000 000 төгрөгийн зээлийн гэрээ байгуулж, 30 000 000 төгрөгийг авсан. Хүүд нь 17 орчим сая төгрөг төлсөн. Одоо уг зээлийн гэрээний үүрэгт 37 000 000 төгрөг төлөхийг зөвшөөрнө. Харин 2015 оны 10 дугаар сард байгуулсан зээлийн гэрээний үндсэн дээр 33 700 000 төгрөгийг шилжүүлж аваагүй тул буцаан төлөх үүрэггүй гэж үзэж байна. Уг 33 700 000 төгрөгийн 3 700 000 төгрөг нь өмнөх зээлийн гэрээний хүү тул нэхэмжлэгч тал хүүгээс хүү тооцож шаардаж байгаа нь Иргэний хуульд нийцэхгүй. Бид 2014 онд авсан зээлийн гэрээний дагуу үндсэн зээл, хүү төлөх үүрэгтэй гэж үзэж 37 000 000 төгрөг төлнө гэжээ.

Сүхбаатар дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2017 оны 05 дугаар сарын 08-ны өдрийн 181/ШШ2017/01254 дүгээр шийдвэрээр Иргэний хуулийн 8 дугаар зүйлийн 8.1, 8.1.1, 169 дүгээр зүйлийн 169.1, 187 дугаар зүйлийн 187.1, 451 дугаар зүйлийн 451.1-д заасныг тус тус баримтлан Э.Ч-оос зээлийн гэрээний үүрэгт 56 852 261 төгрөг гаргуулах, үүргийн гүйцэтгэлийг барьцаа хөрөнгөөр хангуулах тухай “Т” ХХК-ийн гаргасан нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 57 дугаар зүйлийн 57.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1, 7.1.2, 44 дүгээр зүйлийн 44.1.1-д зааснаар улсын тэмдэгтийн хураамжид нэхэмжлэгчээс төлсөн 665 184 төгрөгөөс 512 411 төгрөгийг улсын орлогод үлдээж, илүү төлөгдсөн 152 773 төгрөгийг улсын орлогоос буюу Сүхбаатар дүүргийн Засаг даргын Тамгын газрын Санхүү, төрийн сангийн хэлтэс, орон нутгийн төсвийн орлогын 100200600941 тоот данснаас гаргуулан нэхэмжлэгчид буцаан олгож шийдвэрлэжээ.

Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2017 оны 07 дугаар сарын 03-ны өдрийн 1502 дугаар магадлалаар Сүхбаатар дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2017 оны 05 дугаар сарын 08-ны өдрийн 181/ШШ2017/01254 дугаар шийдвэрийн тогтоох хэсгийн 1 дэх заалтыг “Иргэний хуулийн 451 дүгээр зүйлийн 451.1, 452.2 дахь хэсэгт заасныг баримтлан хариуцагч Э.Ч-оос зээлийн гэрээний үүрэгт 50 894 000 төгрөг гаргуулж, нэхэмжлэгч “Т” ХХК-д олгож, нэхэмжлэлийн шаардлагаас 5 958 261 төгрөгт холбогдох хэсгийг хэрэгсэхгүй болгосугай” гэж, 2 дахь заалтыг “Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 60 дугаар зүйлийн 60.1, 56 дугаар зүйлийн 56.1 дэх хэсэгт зааснаар нэхэмжлэгчийн улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 665 184 төгрөгөөс илүү төлсөн 70 792 төгрөгийг улсын төсвөөс буцаан олгож, хариуцагч Э.Ч-оос 412 420 төгрөг гаргуулж нэхэмжлэгч “Т” ХХК-д олгосугай” гэж тус тус өөрчлөн, шийдвэрийн бусад заалтыг хэвээр үлдээж, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 59 дүгээр зүйлийн 59.3 дах хэсэгт зааснаар нэхэмжлэгч “Т” ХХК-ийн давж заалдах гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 435 260 төгрөгийг шүүгчийн захирамжаар буцаан олгож шийдвэрлэжээ.

Хариуцагч Э.Ч-оос хяналтын журмаар гаргасан гомдолдоо: Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2017 оны 1502 тоот магадлал нь маргаанд хамааралтай хуулийг буруу тайлбарлаж, хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий болоогүй гэж үзэж байна. Нэхэмжлэгч тал нэхэмжлэлийн үндэслэл болон шаардлагаа талуудын хооронд 2015 оны 10 дугаар сарын 22-ний өдөр зээлийн гэрээ байгуулагдаж, 33 700 000 төгрөгийг хариуцагч нарт шилжүүлсэн, мөн барьцаа хөрөнгөөр үүргийн гүйцэтгэлийг хангуулах тухай үндэслэлээр нэхэмжлэлээ гаргасан байдаг. Харин хэргийн баримт, талуудын тайлбараар зээлийн гэрээнд заасан 33 700 000 төгрөгийг зээлдэгч Э.Ч, С.Ганхүү нарт шилжүүлэн өгөх үүргээ зээлдүүлэгч “Т” ХХК биелүүлээгүй нь тогтоогдсон тул талуудын хооронд 2015 оны 10 дугаар сарын 22-ны өдөр Иргэний хуулийн 451 дүгээр зүйлийн 451.1-т заасан гэрээ байгуулагдаагүй гэж анхан шатны шүүх дүгнэсэн нь үндэслэлтэй юм. Учир нь нэхэмжлэгч тал Иргэний хууль болон Зээлийн гэрээнд заасан зээлийг шилжүүлэх буюу бусдад эд хөрөнгө шилжүүлэх үүргээ биелүүлээгүй тохиолдолд зээлдэгч, зээлдүүлэгчийн хооронд иргэний эрх зүйн харилцаа үүсэх үндэслэлгүй тул Э.Ч, С.Ганхүү нар нь зээлийг буцаан төлөх үүрэг, зээлдүүлэгч “Т” ХХК-нд зээлээ шаардах эрх үүсэхгүй байдаг. Мөн барьцаалуулагчаас үүрэг гүйцэтгэхийг шаардах барьцаалагчийн эрх нь Иргэний хуулийн 169 дүгээр зүйлийн 169.1-д зааснаар зээлдүүлэгчийн өмнө хүлээсэн үүргээ зээлдэгч биелүүлээгүй тохиолдолд үүсэх үндэслэлтэй тул шүүх зээлийн гэрээний үүрэгтэй холбоотой маргаан шийдвэрлэгдээгүй байгаа энэ тохиолдолд барьцаалагчийн шаардлагыг хангах эсэх асуудлыг хянан хэлэлцэх хууль зүйн үндэслэлгүй ...гэж анхан шатны шүүх барьцаа хөрөнгөөр хангуулах асуудлыг зөв дүгнэж, тайлбарласан гэж үзэж байна. Иймд анхан шатны шүүхийн хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий шийдвэрийг хэвээр үлдээж, давж заалдах шатны шүүхийн магадлалыг магадлалыг хүчингүй болгож өгнө үү гэжээ.

ХЯНАВАЛ:

Давж заалдах шатны шүүхийн магадлалд өөрчлөлт оруулж, хяналтын журмаар гаргасан хариуцагчийн гомдлын зарим хэсгийг хангаж шийдвэрлэв.

Нэхэмжлэгч “Т” ХХК нь Э.Ч-т холбогдуулан зээлийн гэрээний үүрэгт 56 852 261 төгрөгийг гаргуулахаар нэхэмжлэл гаргасныг хариуцагч эс зөвшөөрч нэхэмжлэлийн шаардлагын үндэслэл болж буй зээлийн гэрээгээр мөнгө аваагүй  гэж маргажээ.

Анхан шатны шүүх нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож, давж заалдах шатны шүүх шийдвэрт өөрчлөлт оруулж, нэхэмжлэлийн шаардлагаас заримыг буюу 50 894 000 төгрөгийг хангаж шийдвэрлэсэн байна.

Зохигчдын хооронд 2014 оны 06 дугаар сарын 18-ны өдөр №ЗГ14/32 дугаартай Зээлийн гэрээ байгуулагдсан, тус гэрээгээр зээлдүүлэгч “Т” ХХК нь зээлдэгч Э.Ч-т 30 сая төгрөгийг сарын 3.5%-ийн хүүтэй, 3 сарын хугацаатай зээлдүүлэх, зээлдэгч нь гэрээгээр тохирсон хуваарийн дагуу зээл, зээлийн хүүг хугацаанд нь төлөх, зээлийг эргүүлэн төлөх хугацаа хэтрүүлбэл нэмэгдүүлсэн хүү төлөхөөр үүрэг тус тус хүлээсэн байна.

Гэрээний дагуу зээлдэгч 30 сая төгрөгийг хүлээн авсан боловч тохирсон хугацаанд зээлийг төлөх үүргээ биелүүлээгүй тул талууд үлдэгдэл төлбөрийг 33 700 000 төгрөгөөр тооцож 2015 оны 10 дугаар сарын 22-ны өдөр №ЗГ15/44 дугаартай Зээлийн гэрээ байгуулсан үйл баримт тогтоогджээ.

Анхан шатны шүүх зохигчдын хооронд 2015 онд байгуулагдсан Зээлийн гэрээ бодит байдалд хэрэгжээгүй тул гэрээ байгуулагдаагүй  гэж үзэн, нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэснийг давж заалдах шатны шүүхээс засч, үйл баримтыг зөв тодорхойлж, талуудын хооронд үүссэн зээлийн гэрээний харилцаанд үндэслэл бүхий дүгнэлт хийсний үндсэн дээр нэхэмжлэлийн зарим шаардлагыг хангахаар шийдвэрт өөрчлөлт оруулсан нь Иргэний хуулийн 451 дүгээр зүйлийн 451.1., 453 дугаар зүйлийг 453.1., Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 166 дугаар зүйлийн 166.4., 167 дугаар зүйлийн 167.1.2. дахь заалтад нийцсэн байна.

Давж заалдах шатны шүүх нотлох баримтыг буруу үнэлснээс тооцооны алдаа гаргасан байгааг зөвтгөх нь зүйтэй.

Талууд 2014 оны 06 дугаар сарын 18-ны өдрийн ЗГ14/32 тоот 30 сая төгрөгийн үнийн дүн бүхий зээлийн гэрээний талаар маргаагүй, гэрээний үүргийн гүйцэтгэлд хариуцагч нь 17 сая төгрөг төлснийг нэхэмжлэгч үгүйсгээгүй байна.

Зохигчид гэрээг дүгнэж, үлдэгдэл төлбөрийг 33 700 000 төгрөгөөр тооцож, 2015 онд Зээлийн гэрээ байгуулсан боловч гэрээний дагуу зээлдүүлэгч нь зээлдэгчид зээлийг өгөөгүй, зээлийн гэрээнд заагдсан 33 700 000 төгрөгийн үнийн дүнгийн хэд нь өмнөх зээлийн үлдэгдэл төлбөр, хэд нь хүү, нэмэгдүүлсэн хүү болох нь тодорхойгүй тул дээрх зээлийн гэрээгээр зээлдүүлэгч ямар нэг үүрэг хүлээгээгүй, талуудын хооронд байгуулагдсан энэхүү зээлийн гэрээгээр зээлдүүлэгч нь шаардлага гаргах эрхгүй байна.

Харин 2014 оны №ЗГ14/32 тоот Зээлийн гэрээ хүчин төгөлдөр, тус гэрээний үүрэг дуусгавар болоогүй гэдэгтэй хариуцагч маргаагүй тул анх авсан зээлээс хариуцагчийн төлсөн төлбөрийг нотлох баримтад үндэслэн хасч, үлдэгдэл төлбөрт тухай бүр хүү, нэмэгдүүлсэн хүүг тооцож, тооцоог зөвтгөх нь зүйтэй гэж үзлээ.

Иймд хариуцагч нь 2004 оны 06 дугаар сарын 19-ний өдөр авсан үндсэн зээл 30 сая төгрөг, зээлийн хүү сарын 3.5% тул /30 сая х 3.5% х 3сар/ 3 сарын хүү 3 150 000 төгрөг, нийт 33 150 000 төгрөгийг 2014 оны 09 дүгээр сарын 19-ний өдөр төлөх байтал гэрээний хугацаа дуусахад 31 015 000 төгрөгийн үлдэгдэлтэй байсан байна. Үүнээс хойш хариуцагчийн төлсөн төлбөрийг Иргэний хуулийн 216 дугаар зүйлийн 216.4.-т зааснаар үндсэн зээлээс хасч, үлдэх төлбөрт тохирох хүү, нэмэгдүүлсэн хүүг тооцоход үндсэн зээлийн үлдэгдэл 18 499 000 төгрөг, зээлийн хүү 20 553 319 төгрөг, нэмэгдүүлсэн хүү 4 110 663 төгрөг, нийт 43 162 982 төгрөгийг хариуцагчаас гаргуулан нэхэмжлэгчид олгуулахаар шийдвэрлэх үндэстэй байна.

Давж заалдах шатны шүүх зээлийн нэмэгдүүлсэн хүүг шаардсан шаардлагыг шийдвэрлэхдээ үүргийн гүйцэтгэлийг шаардсан заалтыг бус нэмэгдүүлсэн хүүг тодорхойлсон хуулийн зохицуулалтыг хэрэглэсэн нь буруу болжээ.

Дээр дурдсан үндэслэлээр давж заалдах шатны шүүхийн магадлалд өөрчлөлт оруулж, магадлалыг эс зөвшөөрч хяналтын журмаар гаргасан хариуцагчийн гомдлын зарим хэсгийг хангаж шийдвэрлэв.

   Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 176 дугаар зүйлийн 176.2.2.-т заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ НЬ:

1. Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2017 оны 07 дугаар сарын 03-ны өдрийн 1502 дугаар магадлалын Тогтоох хэсгийн 1 дэх заалтын “...452.2...” гэснийг “...453 дугаар зүйлийн 453.1...” гэж, “...56.1...” гэснийг “...56.2...” гэж, “...50 894 000 төгрөг...” гэснийг “...43 162 982 төгрөг...” гэж, “...5 958 261 төгрөгт...” гэснийг “...13 689 279 төгрөгт...” гэж, “...412 420 төгрөг...” гэснийг “...373 765 төгрөг...” гэж тус тус өөрчлөн, магадлалын бусад заалтыг хэвээр үлдээсүгэй.

2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 59 дүгээр зүйлийн 59.3.-т зааснаар хяналтын журмаар гомдол гаргахдаа хариуцагчаас улсын тэмдэгтийн хураамжид урьдчилан төлсөн 412 420 төгрөгийг шүүгчийн захирамжаар буцаан олгосугай.

ТАНХИМЫН ТЭРГҮҮН                                 Х.СОНИНБАЯР       

ШҮҮГЧ                                                            Х.ЭРДЭНЭСУВД